Özellikle yaşlı nüfusun ve engelli bireylerin yaşadığı binalarda, kat çıkmanın zorlaştığı durumlarda sonradan asansör eklenmesi ihtiyacı giderek artmaktadır. Eskiden inşa edilmiş, asansörsüz apartmanlarda yaşayan birçok kişi için bu konu hem konfor hem de yaşam kalitesi açısından büyük önem taşımaktadır. Peki gerçekten asansör sonradan eklenebilir mi? Bu işlemin yasal, teknik ve mali boyutları nelerdir?

Sonradan Asansör Yapımı Mümkün mü?

Kısa cevap: Evet, teknik ve yasal koşullar sağlandığı takdirde apartmana sonradan asansör yapılması mümkündür.

Ancak bu işlem oldukça kapsamlı bir projedir. Bir apartmana sonradan asansör yapılabilmesi için hem binanın yapısal durumunun buna uygun olması hem de apartman sakinlerinin belirli bir oranda onay vermesi gerekmektedir.

Mevcut Yapıya Göre Asansör Uygunluğu

Her apartman yapısı, sonradan asansör eklenmesine elverişli olmayabilir. Bu noktada dikkat edilmesi gereken bazı teknik faktörler şunlardır:

Binanın Yaşı ve Statik Durumu

Eski yapılar, güncel yönetmeliklere göre inşa edilmediği için bazı zorluklar doğurabilir. Binanın taşıyıcı sisteminin asansör eklemeye uygun olup olmadığı uzman mühendisler tarafından değerlendirilmelidir.

Merdiven Boşluğu ve Alan Yetersizliği

Birçok asansörsüz binada merdiven boşluğu, sonradan asansör eklenmesi için yeterli değildir. Bu durumda alternatif çözümler düşünülmelidir:

  • Dış cepheye asansör uygulaması

  • Avlu ya da bina aralığına dıştan kuyu açılması

  • Merdiven kollarının daraltılması

Yapısal Güçlendirme İhtiyacı

Binanın mevcut hali, asansör kuyusu veya taşıyıcı ray sistemleri için uygun değilse, ilave güçlendirme çalışmaları gerekebilir. Bu da proje maliyetini artıracaktır.

Hukuki Süreç ve Kat Malikleri Kararı

Bir apartmana sonradan asansör yapılabilmesi için Kat Mülkiyeti Kanunu’na göre bazı yasal yükümlülükler yerine getirilmelidir.

Oy Birliği ya da Oy Çokluğu Gerekir mi?

Eski düzenlemelerde oy birliği aranırken, sonradan yapılan değişiklikle bazı durumlarda oy çokluğu yeterli olmuştur. Ancak burada önemli olan detay şudur:

  • Asansör ilk defa yapılacaksa: Kat maliklerinin beşte dördü (yüzde 80) onay vermelidir.

  • Var olan bir asansör yenilenecek veya geliştirilecekse: Kat maliklerinin yarıdan bir fazlası yeterlidir.

Engelli veya Yaşlı Bireylerin Durumu

Apartmanda kalıcı olarak yaşayan bir engelli ya da yaşlı birey varsa ve asansör ihtiyacı yaşamsal bir gereklilik haline geldiyse, çoğu mahkeme bu durumu “zorunluluk hali” sayarak karar alınmasını kolaylaştırmaktadır.

Belediyeden Gerekli İzinlerin Alınması

Asansör projesi için bağlı olunan belediyeye başvuru yapılmalı ve aşağıdaki belgeler temin edilmelidir:

  • Mimari proje

  • Statik proje

  • Kat maliklerinin karar defteri onayı

  • İmar durumu belgesi

  • İmar barışı kapsamında alınan yapı kayıt belgesi (varsa)

Asansör Yapım Süreci ve Aşamaları

Asansör yapımı, sadece mekanik bir kurulumdan ibaret değildir. Aşağıdaki aşamalar dikkatle planlanmalı ve yürütülmelidir.

Projelendirme

İlk adım, mevcut binanın yapısına uygun bir asansör projesi hazırlanmasıdır. Bu projeyi mimar, inşaat mühendisi ve elektrik mühendisi ortak çalışmayla oluşturur.

Ruhsatlandırma

Hazırlanan proje ile belediyeye başvuru yapılır. Belediyeden ruhsat alındıktan sonra inşa sürecine geçilebilir.

Kuyu Açma ve İnşaat

Asansör kuyusu binanın dışına ya da iç boşluğuna açılır. Temel kazısı, kuyu betonlaması ve taşıyıcı sistemlerin montajı bu aşamada gerçekleştirilir.

Mekanik ve Elektrik Tesisatları

Asansör kabini, motoru, ray sistemi ve kablolama işlemleri bu aşamada tamamlanır. Ayrıca acil durum sistemleri, güvenlik sensörleri ve enerji bağlantıları da entegre edilir.

Test ve Denetim

Asansör montajı tamamlandıktan sonra, yetkili kurumlar tarafından test ve kontrol işlemleri yapılır. Uygunluk sağlandığında asansör işletme ruhsatı alınır.

Sonradan Asansör Yapımında Karşılaşılan Zorluklar

Her ne kadar süreç yasal ve teknik olarak mümkün olsa da, uygulamada bazı zorluklarla karşılaşılabilir.

Ortak Alan Sorunları

Asansör yapımı, bina içinde veya dışında ortak alanların kullanılmasını gerektirebilir. Bu durum, bazı kat maliklerinin hak kaybı yaşadığı iddiasıyla itiraz etmesine neden olabilir.

Maliyet Dağılımı

En büyük tartışmalardan biri de asansör yapımının masraf paylaşımıdır. Üst katlarda oturanlar daha fazla fayda sağladığı için, kimi zaman bu kat sakinlerinden daha yüksek katkı istenir. Ancak kanunen giderler, kat malikleri arasında eşit ya da arsa payı oranında bölüştürülebilir.

Komşu Şikayetleri

Dış cepheye yapılan asansör uygulamalarında, yan binaların manzarası kapanabilir veya mahremiyet sorunları oluşabilir. Bu durumda hukuki süreçler devreye girebilir.

Asansör Maliyetleri ve Finansman Yöntemleri

Asansör ekleme maliyeti birçok faktöre bağlı olarak değişkenlik gösterir. Ortalama bir maliyetten bahsetmek gerekirse:

  • Proje ve ruhsat giderleri

  • İnşaat malzemeleri ve işçilik

  • Mekanik ve elektrik donanımı

  • Montaj ve test ücretleri

Bu maliyetler binanın durumuna göre değişmekle birlikte yaklaşık 500 bin TL ile 1,5 milyon TL arasında olabilir.

Finansman Seçenekleri

  • Kat maliklerinin ortak ödeme kararı alması

  • Aidatlara ek bedel yansıtılması

  • Kredi kullanımı

  • Devlet destekleri (engelliler için)

Asansör Yapımının Getirdiği Avantajlar

Her ne kadar zahmetli bir süreç gibi görünse de, asansör yapımı birçok avantaj sağlar:

  • Yaşlı ve engelli bireylerin yaşam kalitesinin artması

  • Dairenin satış ve kira değerinin yükselmesi

  • Apartmanın modern bir görünüme kavuşması

  • Günlük yaşamda konfor ve pratiklik

Apartmana sonradan asansör yapılması, hem teknik hem de hukuki olarak mümkündür. Ancak bu süreçte;

  • Yapının mühendislik açısından uygunluğu,

  • Kat maliklerinin onayı,

  • Belediyeden alınacak izinler,

  • Maliyetlerin paylaşımı,

  • Uygun projelendirme ve profesyonel uygulama

gibi birçok faktör bir arada düşünülmelidir.

Her bina özelinde değişen bu süreç için mutlaka profesyonel danışmanlık alınmalı ve doğru adımlar atılmalıdır. Uzun vadede bu tür bir yatırım, yaşam konforunun artırılmasının yanı sıra mülk değerini de önemli ölçüde yükseltecektir.